Perkusja – ogólna nazwa zestawu instrumentów perkusyjnych, posiadająca różne znaczenie w zależności od rodzaju muzyki. W szkolnictwie muzycznym oraz muzyce poważnej jest to grupa instrumentów, na których muzyk może grać używając jednego instrumentu lub dowolnie skompletowanego zestawu, natomiast w muzyce rockowej i często jazzowej tą nazwą określany jest dość typowy podstawowy zestaw instrumentów, który w miarę potrzeby może być uzupełniany o mniej reprezentatywne składniki. W tym drugim znaczeniu (rock, jazz) polskie określenie perkusja jest odpowiednikiem angielskiego drums lub drum kit, natomiast muzyk (najczęściej towarzyszący), grający na różnego rodzaju „przeszkadzajkach” (żargonowa nazwa instrumentów perkusyjnych, takich jaktamburyn, shaker, trójkąt, bongosy, conga itp.), określany jest w języku angielskim jako osoba grająca na percussion – percussionist (perkusjonista).
W skład „podstawowego” zestawu perkusyjnego wchodzą następujące elementy:
- Bęben wielki (1) (inne nazwy to: bęben basowy, stopa, bass drum, bęben taktowy, centrala, tołumbas, tamburo grande) jest to najczęściej największy bęben z zestawu. Gra się na nim za pomocą pojedynczego pedału lub podwójnego pedału (tzw. twina lub dwutaktu). Najczęściej spotykanym rozmiarem jest bęben 22-calowy (średnica), możemy spotkać również 16- i 26-calowe o różnej głębokości np. 18 cali.
- Werbel (2) (bęben mały, bębenek, snare drum, tamburo militare) Wraz z bębnem basowym służy do wygrywania rytmu. Charakterystyczny dźwięk instrument ten zawdzięcza sprężynie zamontowanej na dolnej części werbla tuż za naciągiem. Standardowy rozmiar to 14 cali średnicy do 9 cali głębokości. Strojony za pomocą śrub, których liczba zależna jest od modelu werbla.
- Floortom (3) (inne nazwy to: kocioł, low tom, studnia, duży tom-tom; trzeba jednakże pamiętać o tym, że kotły są tak naprawdę innym instrumentem; kocioł jest tu nazwą potoczną) bęben najczęściej stojący na ziemi, może być również podwieszony na ramie perkusyjnej lub statywie. Rozmiar w granicach 14-18 o różnej głębokości.
- Tom-tom (4 – średni, 5 – mały) (inne nazwy to: półkotły, kotły, high & middle tom, zobacz uwagę przy kotle) ich liczba zależy od perkusisty. Dzięki śrubom możliwe jest strojenie tomów. Dobrze nastrojone różnią się między sobą zazwyczaj kwintą, kwartą lub tercją. Montowane na trójniku, podwieszane na statywach lub ramie.
- Hi-hat (6) są to dwa stykające się równolegle talerze o różnej lub jednakowej grubości montowane na jednym statywie, dzięki pedałowi talerze można obsługiwać nogą wybijając w ten sposób rytm. Zamknięty zestaw wywołuje ciche i krótkie dźwięki, otwarty zaś brzmienie głośne i szumiące, otwierany hi-hat wydaje dźwięk przypominający „csss”. Zestaw ten razem z ridem służy do wygrywania rytmu, występuje również w konfiguracji składającej się z dwóch talerzy typu china. Hi-hat można obsługiwać naciskając pedał od statywu.
- Ride (7) talerz o krótkim i bardzo wysokim dźwięku. W górnej części talerza przy jego otworze występuje kopułka lub tzw. bell. Ta część jest znacznie głośniejsza od reszty talerza, produkowane są również talerze o nazwie bell wydające dźwięk zbliżony do górnej części ride’a. Ponadto ride może występować z nitami umieszczonymi w dowolnym miejscu powierzchni talerza.
- Crash (8) talerz o różnej grubości w rozmiarach od 14 do nawet 22 cali. Jest on używany dla podkreślenia rytmu w granym utworze (podbijania brzmienia bębna basowego lub werbla). Cienkie talerze są cichsze, ich dźwięk jest wyższy, natomiast grubsze wydają głośny, niższy dźwięk. Występuje również talerz typu crash-ride łączący zalety talerzy typu crash i ride.
Rozbudowa i używanie zestawu perkusyjnego
Taki zestaw perkusyjny, jakkolwiek powszechnie używany, jest często rozszerzany o innego rodzaju bębny, talerze oraz inne instrumenty perkusyjne.
Rozbudowa zestawu odbywa się poprzez:
- zainstalowanie podwójnego pedału (podwójna stopa, „twin”, „przekładnia”), lub dodanie dowolnej ilości bębnów basowych obsługiwanego osobnym pedałem
- zwiększenie ilości tomów
- dodanie dodatkowego hi-hatu (z maszyną otwierającą lub bez)
- dodanie dodatkowych instrumentów perkusyjnych, jak np. cow-bell, tamburyn, rototomy, bongosy, itp.
- dodanie mniejszego werbla
- zwiększenie ilości talerzy – oprócz standardowych crash i ride w różnych rozmiarach, dochodzą china i splash China to jedyny wklęsły talerz. Mocowany dowolną stroną w zależności od oczekiwanego brzmienia, w zależności od średnicy i grubości będzie wydawał dźwięk głośny oraz szumiący. Grając na nim za pomocą pałeczek z miękkimi bijakami, możemy uzyskać efekt brzmieniowy zbliżony do dźwięku gongu. Małe rozmiary tj. mini china np. 14 cali często są używane do gry na przemian z ridem i hi-hatem do wygrywania rytmu. Splash zwykle cienki talerz o wielkości od 6 do 12 cali, o brzmieniu krótkim i „szklistym’’
- dodanie elektronicznych padów czy triggerów wraz z modułem elektronicznym